Szpital jeniecki

Szpital jeniecki w Wolsztynie (Reserve Lazarett für Kriegsgefangene) był najdłużej działającą jednostką wchodzącą w skład obozu jenieckiego. Zaczął funkcjonować w 1940 roku i leczył chorych i rannych jeńców wojennych aż do wyzwolenia miasta w nocy z 25 na 26 stycznia 1945 roku. Ośrodek, nad którym władzę z ramienia okupanta sprawował kpt. Linenklaus, zajmował się leczeniem jeńców, zarówno miejscowych jak i przysyłanych tutaj na leczenie z innych obozów jenieckich. Głównym budynkiem szpitalnym była willa mieszcząca się przy dzisiejszej ulicy strzeleckiej, w której przed wojną znajdowała się siedziba bractwa kurkowego. Z biegiem czasu część szpitalna była rozbudowana o 12 drewnianych baraków, z których po dwa ulokowano w sektorze A i C. 8 kolejnych postawiono w sektorze B, tworząc tym samym sektor szpitalny.

Początkowo personel szpitalny stanowili lekarze francuscy, W październiku 1941 roku ze stalagu XXI A w Ostrzeszowie przeniesiono trzech lekarzy, pięciu sanitariuszy oraz farmaceutę – polskich jeńców z Wojska Polskiego, którym postawiono za zadanie zorganizowanie szpitala dla jeńców radzieckich. Z biegiem czasu personel medyczny rozrósł się o obywateli innych państw napadniętych przez hitlerowskie Niemcy. Dokładną liczbę jeńców służących w lazarecie trudno ustalić. Również pacjenci pochodzili z różnych armii walczących na europejskich frontach z wojskiem niemieckim.

Warunki bytowe w szpitalu jenieckim były trudne. Ponadto stan ten był zróżnicowany w zależności od pochodzenia pacjentów. Jeńcy zachodni, objęci w pewnym stopniu ochroną prawa międzynarodowego znajdowali się w nieco lepszej sytuacji – otrzymywali większe racje jedzenia, co jakiś czas dostarczano im także paczki od Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża. Sowieci byli pozbawieni tych dodatkowych świadczeń i chociaż lekarze robili co mogli, śmiertelność wśród tej grupy jeńców była zdecydowanie wyższa niż w przypadku Anglików, Amerykanów, itp.

Pacjenci trafiający do lazaretu cierpieli z różnych powodów. Część z nich chorowała na choroby zakaźne takie jak tyfus, gruźlica czy dyzenteria. Inni leczyli rany i kontuzje, które nabyli np. podczas awaryjnego lądowania samolotu. Dużym wyzwaniem były odmrożenia, z którymi przyjeżdżali jeńcy radzieccy. Jak wspominają świadkowie jeden z pociągów przywożących jeńców z okolic Łucka zimą 1941/42 roku składał się wyłącznie z odkrytych wagonów. Powodowało to odmrożenia nieraz sięgające kolan. Bardzo często powodem wizyty w szpitalu było ogólne wycieńczenie organizmów spowodowane prymitywnymi warunkami zakwaterowania oraz głodem. W związku z tym międzynarodowy zespół medyczny dosłownie „stawał na głowie” aby w obliczu powszechnego braku środków opatrunkowych i lekarstw nieść wszystkim odpowiednią pomoc medyczną. Lekarze starali się zadbać także o tych, dla których ratunku już nie było. Podpułkownik Kumelowski wymusił na Niemcach podanie chorym jeńcom zastrzyków z kamfory, przed ich wywiezieniem w nieznane (podczas epidemii tyfusu chorych wywieziono i stracono w KL Gross Rosen).

Personel medyczny obozowego szpitala angażował się także w działania konspiracyjne: prowadził nasłuch radiowy oraz dostarczał do obozu narzędzi używanych następnie podczas ucieczek.

Czesław Urbański jeniec – sanitariusz, autor wspomnień podkreśla, że dla Polaków niosących pomoc w szpitalu jenieckim ważne było to, że przez cały okres okupacji mogli nosić polski mundur:

Wspomnienia Czesława Urbańskiego można pobrać klikając tutaj.